Romanowowie

olgasza

Spała

Justyśka

Jak pisze Massie w "Mikołaju i Aleksandrze":

Zagubiona na końcu piaszczystej drogi drewniana willa przypominała niewielki wiejski zajazd. Jej wnętrza były ciemne i zagracone, toteż światła paliły się przez cały dzień, aby mieszkańcy mogli poruszać się w ciasnych pokojach i wąskich korytarzach. Na zewnątrz willę otaczał wspaniały las, a czysty, bystry strumyk przecinał rozległy zielony trawnik, z którego skraju wąskie ścieżki prowadziły do lasu; jedną z nich nazywano „Drogą Grzybów”, ponieważ kończyła się przy ławce otoczonej całą ich kolonią.

[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
Zdjęcia z albumu Wyrubowej z 1912

(...)Ponieważ w Spale nie było kościoła, w ogrodzie postawiono obszerny, zielony namiot dla celów liturgicznych. (...)
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Salon "biały" na piętrze, gdzie jak pisze w "Pałacu i ludziach" Słoniewskiego (...) całą ścianę zajmują akwarele M. Zichy'ego (...)
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Justyśka

Czasopismo "Tydzień" (1886, nr 39) z książki "Pałac i ludzie":
"Nowy pałacyk myśliwski w Spale leży nad rzeką Pilicą; urządzenie jego wewnętrzne odznacza się gustem i prostotą. Najjaśniejsi Państwo raczyli zamieszkać pierwsze piętro, które składa się z: Ich apartamentów, sali przyjęć, salonu, sali bilardowej i jadalnej; meble tej ostatniej pokryte są skórą jelenią i przyozdobionymi jelenimi rogami. Tutaj to przechowywane są wszystkie rzeźbione drewniane półmiski, na których podarowano Najjaśniejszym Państwu chleb i sól w czasie ich podróży do Warszawy, Nowogieorgijewska i Skierniewic w 1884 roku. Ściany sali bilardowej ozdobione są fotografiami różnych scen z polowania w Skierniewicach w roku 1884 podczas pobytu tamże trzech Cesarzów. Lewą stronę pierwszego piętra, oraz parter, zajmuje świta. W pewnej oddaleniu od pałacyku pobudowano drewniane domy dla służby. Pałac otoczony jest zewsząd lasem."

Dalej z książki:
Zewnętrzny wygląd pałacyku myśliwskiego można również dość dokładnie opisać na postawie zachowanych fotografii. Można z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że jak na pozycję jego gospodarza był on wyjątkowo skromny, żeby nawet nie powiedzieć ubogi. Zasadniczo różnił się nie tylko od wykwintniejszych i kapiących przepychem innych pałaców Romanowów, ale nawet od pałaców i dworów polskiej arystokracji. W zasadzie zasługiwał na miano dużej willi bądź dworu szlacheckiego. W rzucie miał kształt prostokąta o długości ok. 48 i szerokości 14 metrów. W części środkowej budynku na szerokości 7,5 m wysunięto część wejściową o 3 m, a z tyłu budynku część jadalną o 9 m. Składał się on z murowanego z czerwonej cegły parteru oraz drewnianego piętra i użytkowego poddasza przeznaczonego na pomieszczenia dla służby. Jedyne wiarygodne obmiary bryły budynku pochodzą z raportu Nikołaja I. de Rocheforta*. Powierzchnia całkowita jednej kondygnacji wynosiła około 750 m², całego pałacu więc około 1500 m², nie licząc poddasza i werandy**. Frontowe wejście do pałacu prowadziło po kilku kamiennych schodach. Z hallu można było przejść na parterze do herbaciarni bądź schodami na półpiętro, gdzie znajdowało się wejście do jadalni, bądź dodatkowymi schodami na pierwsze piętro. Z parteru na piętro prowadziły też dwie inne klatki schodowe przeznaczone dla służby, jedna była usytuowana w pobliżu galerii łączącej pałac z kuchnią. Jadalnia - najbardziej reprezentacyjne pomieszczenie pałacu z dużym ceglanym kominkiem miało powierzchnię ponad 100 m² i wysokości ok. 5,7 m. Sufit w jadalni był drewniany. Można było z niej wyjść na duży drewniany balkon. Z powodu wysokości jadalni znajdująca się pod nią herbaciarnia miała wysokość tylko 2,7 m. Z herbaciarni można było wyjść na tylną stronę pałacu. Pokoje na parterze miały wysokość niewiele ponad 3 m, a na piętrze ponad 3,7 m. Na parterze po obu stronach korytarza znajdowało się 13 pokoi gościnnych dla carskiej świty oraz pokój kamerfurierski. Ponadto dwa pokoje garderobiane, z których na piętro do pomieszczeń cesarskich prowadziły bezpośrednio dodatkowe schody (do pomieszczeń cara wąskie, kręte prawdopodobnie metalowe) oraz pokój kamerdynera cara i trzy pokoje dla służby. Na parterze znajdował się jeszcze jeden wspólny pokój kąpielowy i wspólna ubikacja, dodatkowe dwie toalety wspólne znajdowały się przy wejściu do herbaciarni. Ponadto 10 pieców, z reguły jeden na dwa pokoje, a niektóre z nich ogrzewały również korytarz. W pokoju ministra dworu znajdował się kominek. Na pierwszym piętrze nad hallem był pokój bilardowy, skąd prowadziły drzwi na duży drewniany balkon usytuowany nad wejściem do pałacu. Całe lewe skrzydło pałacu (patrząc na wprost od wejścia) przeznaczone było dla pary cesarskiej. Było to w sumie osiem pokoi o łącznej powierzchni ok. 285 m². Wśród nich gabinet cara, salon gościnny, dwie łazienki z wannami, osobne dla każdego z małżonków, z osobnymi toaletami. Z obszernej sypialni prowadziło wyjście na taras. Tę cześć pałacu ogrzewały trzy piece i trzy kominki. W prawym skrzydle pałacu dwa pokoje przeznaczone były dla następcy tronu oraz dwa pokoje gościnne dla członków najbliższej rodziny cara, a także pokój szefa carskiej głównej kwatery. Ponadto pomieszczenie dla kamerdynera oraz pokój dla służby. Przy jadalni zaprojektowano bufet jako miejsce przygotowania potraw oraz podręczny magazyn naczyń i sztućców. W tej części pałacu znajdowało się pięć wspólnych wc i jedna łazienka. Ogrzewały ją cztery piece. W pokoju następcy tronu stał kominek. Część środkowa, poza wysuniętą częścią herbaciarni i wejścia, oraz prawe skrzydło budynku było podpiwniczone. W architekturze samego budynku widoczne były wyraźne cechy tzw. stylu uzdrowiskowego lub szwajcarskiego, szczególnie modnego w całej ówczesnej Europie. W zbudowanym pałacyku carskim w Spale uwidoczniły się one zwłaszcza w wyglądzie drewnianego piętra tej budowli, ozdobionego m. in. misternie wyciętymi w drewnie nadokiennymi gzymsami i listwami. Podobny wystrój otrzymała drewniana, dwukondygnacyjna weranda o powierzchni 50 m², przylegająca do rogu budynku od strony wschodniej i południowej, a także balkony w części środkowej budynku. Weranda na piętrze dzięki niezabudowanym ścianom zewnętrznym dawała z pierwszego piętra wspaniały widok na rozpościerającą się nieopodal szeroką panoramę Pilicy. Na werandę na piętrze można było wyjść tylko przez pokoje cesarskie. W tej samej uzdrowiskowej stylistyce była utrzymana drewniana galeria łącząca pałac z usytuowaną poza nim kuchnią, a także misternie wycięta w drewnie wiata na stacji kolejowej Jeleń, tzw. wille szwajcarskie i pozostałe budynki rezydencji. Wszystkie te elementy architektoniczne komponowały się wzajemnie i prezentowały jednolity styl.

* Rochefort Nikołaj Iwanowicz de (1846-1905), inżynier architekt, głównie w dziedzinie kolejnictwa. Projektant i budowniczy Pałacu Cesarskiego w Białowieży (1889-1894)

* Nie odnaleziono dotychczas w archiwach żadnej dokumentacji technicznej ani architektonicznej pałacu w Spale. Odnaleziono tylko w Rosyjskim Państwowym Historycznym Archiwum w Petersburgu unikalny raport dla Departamentu Apanaży Ministerstwa Imperatorskiego Dworu z dn. 3 kwietnia 1889 r. Nikołaja I. de Rocheforta z jego wyjazdu służbowego do Spały i Skierniewic, przed przystąpieniem do budowy pałacu carskiego w Białowieży. Do raportu dołączone są jego odręczne rysunki pomieszczeń pałacowych Spały wraz z rozmieszczeniem w nich poszczególnych osób podczas polowania w 1888 r.

Salon biały:
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Jadalnia:
[link widoczny dla zalogowanych]
Zdjęcia z 1926

Poniżej biały salon gdzie jak pisze w "Spale - carskiej rezydencji" meble obite są angielskim suknem.
[link widoczny dla zalogowanych]

Justyśka

Z "Album pamiątkowe z pobytu Ich Cesarskich Mości Najjaśniejszych Państwa w Królestwie Polskiem" (1897):

Pałac myśliwski, który służy za mieszkanie Najjaśniejszym Państwu w czasie pobytu w Spale, zewnątrz i wewnątrz odznacza się niezwykłą prostotą. Zewnątrz deski oheblowane i nie pomalowane, wewnątrz wszystkie pokoje, nie wyłączając salonu, obciągnięte żaglowym płótnem, ta prostota nie wyłącza bynajmniej smaku; wewnętrzne urządzenia są mimo niej bardzo piękne; obfitość zaś rogów jelenich, które służą za dekoracyjny leitmotiv pałacyku, dodaje tej rezydencji specjalny, myśliwski charakter.
Na parterze znajduje się cały szereg pokoi gościnnych, podobnych do skromnych numerów hotelowych; łóżko, biurko, szafka, umywalka, parę krzeseł - i to wszystko, a na drzwiach tego "numeru" czytamy nazwiska pierwszych dygnitarzy państwa. Na piętrze znajdują się pokoje Cesarskie, a więc sypialnia, gabinet Najjaśnejszego Pana i buduar Najjaśniejszej Pani, salon; przytem w rogach łazienki i poczekalnie. Na ścianach obrazy oryginalne i reprodukcje; dużo kolorowych reprodukcji berlińskiego Muzeum bardzo pięknych, pomiędzy niemi znajduje się "Wazon czy kobieta?" Siemiradzkiego. W salonie całą ścianę zajmują akwarele Zichy'ego, nadwornego malarza, znakomite w rysunku i kolorze, są to rzeczy z podróży i polowań; fantazja humorystyczna kładła artyście w rękę ołówek. Na wielu akwarelach znajdujemy wyniosłą postać margrabiego Wielopolskiego. Na jednej margrabia daje do ucha jakieś rozporządzenie siedzącemu na koniu strzelcowi; margrabia nie tylko stoi na ziemi, ale jeszcze się nachyla, aby się dostać do ucha strzelca; tytuł tego: "Wygoda wysokiego wzrostu".
Trochę osobno położoną jest sala jadalna, duża, ciemna, poważna. Na ścianach są tu setki rogów, a na nich napisy, kto właściciela tych rogów zabił. W środku stół, a nad nim bardzo ozdobny i misterny świecznik z łosiowych rogów; fotel Najjaśniejszego Pana, zrobiony przez p. Szczepańskiego, wypychacza zwierząt z Warszawy, zbudowany jest z samych rogów. W kącie duży kominek z cegły nieotynkowanej. Z balkonu widok na małą a prostą polankę, rodzaj łąki czy trawnika, po za którym ciągnie się zaraz poważny, ciemny bór spalski. Osobno stoją kuchnie stajnie i wodociąg, nieco dalej, w ogródku, ładnie utrzymanym i ogrodzonym, domek łowczego jednopiętrowy, bluszczem i winem okryty; tu na piętrze mieszkał margrabia Wielkopolski, na dole, zaś łowczy Dworu hrabia Władysław Wielopolski.

Justyśka

Widok na Pałac z lotu ptaka (prawdopodobnie jesień 1939):
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

I małe co nieco o moście na Pilicy, czyli tak się prezentował on w roku 1912 (z albumu Wyrubowej).
Z tego co wyczytałam owy drewniany most powstał w 1888 roku i przetrwał do grudnia 1914, kiedy to został zniszczony przez wycofujące się rosyjskie wojska ze Spały. Ten który jest obecnie zbudowano w 1936 r.
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

A tu takie małe porównanie zdjęcia Marii na tym moście (1912) z tym jak to się prezentuje "na dzień dzisiejszy" Wink

[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

olgasza

Czy Spała i Białowieża rzeczywiście były rezydencjami zagranicznymi? znajdowały się w granicach Królestwa Polskiego, a ono należało jak wiadomo do Rosji. Może po prostu zrobić im temat - "Rezydencje w Polsce"?

Justyśka

No w sumie i racja, można by im zmienić tę nazwę z rezydencji za granicą na Polskę.

olgasza

puma.domowa

olgasza

zrobione:)

olgasza

O ile dobrze rozumiem, to ta wieża po prawo istnieje do dziś i można ją zwiedzać?